Feit of Fabel

Mijn reis tussen feit en fabel. Hoe die begon beschrijf ik op de pagina “wie ben ik”. Inmiddels ben ik een aantal decennia onderweg op deze reis. En de conclusie is geworden dat het altijd al moeilijk was om argumenten te bedenken die feiten van fabels onderscheiden. Vele claims, bewijzen, met wetenschappelijke status zijn na vijftig jaar inmiddels vervangen voor ‘nieuwe waarheden’. De ‘oude’ waarheden blijken toch fabels. Daarom pleit ik ook voor een ‘uiterste houdbaarheidsdatum’ van elke waarheid. En overigens omgekeerd hetzelfde. Een jongen vertelt bijna en eeuw geleden dat hij kan tekenen met een pen en dat hij daarmee echte voorwerpen maakt. Zijn beschrijving is een nauwkeurige werkbeschrijving van wat wij nu 3D-printen noemen. Hij is er voor opgenomen omdat hij verward was. Een fabel die feit is (zie mijn YouTube kanaal voor een z/w registratie)

‘Het plan’ in de slinger van Foucault staat model voor elk bedacht verhaal dat is geconstrueerd op basis van aannames en of geloof. En dan gaat het niet alleen om de meest fantastische complot theorieen. Het handelt over elk verhaal dat de werkelijkheid probeert te vatten. Bij nadere beschouwing is er niet zo een heel groot verschil tussen wetenschap, religie en alternatieve of spirituele vormen van waarheidsvinding.

Wat ooit begon als een zoektocht naar De Waarheid, met als tussenstop de vraag hoe wij die zouden kunnen kennen, is een reis geworden zonder einde. Ooit kon je nog zeggen “eerst zien en dan geloven”. Nu is het onze overtuiging die maakt wat we zien. Onze beschouwing van de wereld wordt vorm gegeven door de logica van ons hoofd, en niet door de praktische ervaring die we hebben. Ik ben gaan onderzoeken wat de fundamenten zijn waaraan we ons kunnen vasthouden. Hoe komt het dat we het ‘logisch en vanzelfsprekend’ vinden dat de aarde draait, terwijl we duidelijk waarnemen dat ze stil staat? Wat gebeurd er met het ene feit en hoe wordt het een fabel? En hoe komt het dat we zoveel ‘geloof’ hechten aan de logica. Allemaal vragen waar ik over schrijf.

Mijn reis tussen feit en fabel heeft me laten zien hoe wij voortdurend de werkelijkheid aan het vertekenen zijn. Nietzsche zei “de mens moet wegblijven uit de wereld waar hij met zijn zintuigen niets kan opdoen. Het enig echte is de waarneming door de zintuigen. Het denken, waar hij zo schamper over doet, is bij uitstek het instituut van de verbeelding. Daar kun je geen waarheid mee vinden. De werkelijkheid daar, in het hoofd, is uitgevonden.” Zo zeggen allerlei filosofische stromingen nagenoeg unaniem dat de werkelijkheid een illusie is. Maar is dat zo? Is dat heel de werkelijkheid, of de werkelijkheid die door het hoofd is bedacht. Hoe verder doorgedacht een model of theorie is, hoe verder van de zintuigelijke wereld verwijdert.

[..] updaten met AI

Velen denken, met hun hoofd dus ook, dat het hogere weten, de logica en de wiskunde een grotere toegang tot de waarheid is. Ik kan je verzekeren, wiskunde en de logica is een uitvinding, geen vinding. Het ontdekt de wetten van de natuur niet, ze legt ze aan de natuur op. Wij veruitwendigen onze binnen structuur naar buiten. Het enige dat we buiten ontdekken is onszelf.

**vertaling van tekst uit afbeelding: Umberto Eco in de slinger van foucault

“We hebben een niet-bestaand plan bedacht en ze geloofden niet alleen dat het echt was, maar
overtuigden zichzelf ervan dat ze er al eeuwenlang deel van uitmaakten, of
liever dat ze de fragmenten van hun verwarde mythologie identificeerden als
momenten van ons plan, momenten verenigd in een logische, onweerlegbaar web van
analogie, schijn, verdenking. Maar als je een plan uitvindt en anderen het
uitvoeren, is het alsof het plan bestaat. Op dat moment bestaat het. “